روزهای سخت در راه است
چشم‌انداز حضور ایران در تجارت منطقه‌ای گاز
میز نفت | با اعلام بازگشت تحریم‌های ایران توسط رئیس‌جمهور ایالات‌متحده و خروج ترامپ از برجام، آینده روابط اقتصادی ایران و سایر کشورهای دنیا و منطقه با چالش‌های زیادی روبرو شده است. دولت اوباما در سال 2015 میلادی در پاسخ‌نامه یکی از نمایندگان کنگره اعلام کرده بود برجام یک معاهده نیست و حتی نمی‌توان آن را یک قرارداد مدیریتی دانست.
به یاد بیاورید که مذاکره‌کنندگان بدون مشخص شدن نقش آنان بر روی صفحه نخست این معاهده و شبیه کارت‌های تولد امضا کردند. به‌هرحال، دونالد ترامپ از مدت‌ها پیش وعده داده بود که از برجام خارج شد. دولت ترامپ با بازگرداندن تحریم‌های ثانویه علیه ایران، به‌ویژه تحریم افراد و شرکت‌های همکار با این کشور، مهره‌های بازی را تغییر داده است. و باوجود مخالفت‌های دولت‌ها و شرکت‌های اروپایی، متخصصان و مؤسسات مالی می‌دانند که چه شرایط دشواری ایجادشده است.
مهم‌ترین تهدید کنونی این است که شرکت‌ها و افراد معامله‌کننده با ایران، دسترسی به سامانه بانکداری ایالات‌متحده و استفاده از دلار در مبادلات بین‌المللی خود را از دست می‌دهند.شرکت انی، غول ایتالیایی حوزه انرژی چندی پیش تقریباً به‌صورت کامل از بازار ایران خارج شد. شرکت فرانسوی توتال نیز اعلام کرده در پروژه توسعه فاز 11 میدان گازی پارس جنوبی شرکت نخواهد کرد.
ایران در ماه‌های اخیر، طرح سواپ گاز طبیعی میان ترکمنستان و دو کشور پاکستان و گرجستان را دنبال می‌کند. برای سال‌ها، ایران با کشور آذربایجان، سواپ گازی داشته است. به هر ترتیب، آذربایجان در شرایط خاصی قرار دارد و آمریکایی‌ها تمایلی به جریمه کردن باکو ندارند. اما دو کشور پاکستان و گرجستان، شرایط متفاوتی دارند و احتمالاً در صورت انعقاد قرارداد گازی با ایران، با تحریم‌های اخیر دولت ترامپ روبرو خواهند شد.
باید دانست که منطقه نخجوان، خودمختار بوده و بین دو کشور ایران و ارمنستان، قرارگرفته است. با مرز چند کیلومتری مشترک این منطقه با ترکیه، عملاً راه دیگری برای تأمین گاز طبیعی به‌جز از خاک ایران ندارد.
در سال 2005 میلادی، دو کشور آذربایجان و ایران به توافقی مشترک برای صادرات مقدار کمی گاز طبیعی ایران به نخجوان دست یافتند. در همان سال، صادرات مقدار مشابه گاز طبیعی توسط آذربایجان به ایران آغاز گردید. این گاز وارداتی از همسایه شمالی ایران در مناطق شمال غربی ایران مصرف می‌گردید که این مناطق ایران، دارای شهروندان آذری‌تبار است. این تجارت مستقیم تاکنون ادامه داشته است.
در سال 2007 میلادی، ایران صدور گاز طبیعی به ارمنستان را آغاز کرد. در اواخر سال 2008 میلادی نیز، گرجستان صدور برق تولیدشده در طرح‌های برقابی خود را از طریق شبکه توزیع برق ارمنستان به ایران شروع کرد. انطباق فنی شبکه این دو کشور استقلال‌یافته از شوروی سابق، دلیل این کار اعلام‌شده است.
ایران پیشنهاد داده تا در صورت پذیرش گرجستان، گاز طبیعی خود را از طریق ارمنستان به این کشور منتقل کند و در مقابل، مقدار مشابه این گاز را به‌صورت سواپ از ترکمنستان تحویل بگیرد. با این اقدام، دو کشور ترکمنستان و گرجستان، دادوستد گازی خود را آغاز خواهند کرد و نیازی به خرید گاز از آذربایجان و یا ترکیه که دارای روابطی شکننده و تعارضات تاریخی هستند، نخواهد بود. دو کشور آذربایجان و ترکیه با ساخت کریدور گازی جنوبی که در سال 2021 میلادی افتتاح خواهد شد، تلاش می‌کنند تا به یک عرضه‌کننده کلیدی گاز طبیعی در دروازه‌های اروپا تبدیل گردند.
در پنج تا ده سال آینده، روابط انرژی ایران و گرجستان، توسعه خواهد یافت، اما هم‌اکنون شرکت‌های گرجستانی خواهان خروج از بازار ایران و توقف همکاری‌های مشترک در هر دو کشور هستند. بدین ترتیب شرکت‌های ایرانی نیز شانسی برای ادامه فعالیت در گرجستان نخواهند داشت. بانک‌های آن‌ها می‌دانند در صورت ادامه همکاری با ایران، با تحریم دولت آمریکا روبرو خواهند شد. واشنگتن هشدار داده در این تحریم‌ها، هیچ‌گونه استثنایی برای طرف‌های اروپایی همکاری کننده با ایران، در نظر گرفته نشده است.
در شرایط کنونی، پیشنهاد ایران به ترکمنستان برای سواپ گاز به پاکستان، به‌منزله تضعیف خطلوله گازی تاپی (ترکمنستان- افغانستان- پاکستان- هند) خواهد بود. یکی از موانع تحقق این پیشنهاد تهران، عدم ساخت بخش پاکستان خط لوله آی پی آی و یا صلح است. در مقابل، ایران مدعی است که بخش مربوط به داخل خاک این کشور آماده راه‌اندازی است.
به هر ترتیب، عملی شدن پیشنهاد تهران به رهبران عشق‌آباد، به ماه‌ها و یا سال‌ها زمان نیاز دارد. اسلام‌آباد برای ساخت زیرساخت‌های دریافت گاز طبیعی به تسهیلات مالی نیاز دارد و موسسه‌های مالی و بانک‌ها در مورد سودآور بودن این طرح تردید دارند. از سوی دیگر، سواپ گازی با گرجستان ازنظر سیاسی برای رهبران تفلیس با ریسک روبرو است.
من معتقدم امنیت ملی گرجستان در صورت آغاز سواپ گازی با ایران و تداوم همکاری‌های دوجانبه، تهدید خواهد شد. هرچند سواپ گازی آذربایجان با ایران را باید یک اتفاق ویژه دانست. درمجموع، رهبران گرجستان و پاکستان نباید انتظار داشته باشند واشنگتن رفتاری مشابه با آن‌ها در پیش بگیرد.
با تحریم ایران، رؤیاهای ایران برای تبدیل‌شدن به یک صادرکننده ال ان جی و یا صدور گاز طبیعی به کشورهای جنوبی نظیر عمان، نقش بر آب شده است. این خبری بد برای یکی از بزرگ‌ترین دارندگان ذخایر گازی دنیا و خبری خوب برای رقبای این کشور خواهد بود.
منبع: www.yenisafak.com
نویسنده: روبرت ام.کاتلر
مترجم: محسن داوری
به یاد بیاورید که مذاکره‌کنندگان بدون مشخص شدن نقش آنان بر روی صفحه نخست این معاهده و شبیه کارت‌های تولد امضا کردند. به‌هرحال، دونالد ترامپ از مدت‌ها پیش وعده داده بود که از برجام خارج شد. دولت ترامپ با بازگرداندن تحریم‌های ثانویه علیه ایران، به‌ویژه تحریم افراد و شرکت‌های همکار با این کشور، مهره‌های بازی را تغییر داده است. و باوجود مخالفت‌های دولت‌ها و شرکت‌های اروپایی، متخصصان و مؤسسات مالی می‌دانند که چه شرایط دشواری ایجادشده است.
مهم‌ترین تهدید کنونی این است که شرکت‌ها و افراد معامله‌کننده با ایران، دسترسی به سامانه بانکداری ایالات‌متحده و استفاده از دلار در مبادلات بین‌المللی خود را از دست می‌دهند.شرکت انی، غول ایتالیایی حوزه انرژی چندی پیش تقریباً به‌صورت کامل از بازار ایران خارج شد. شرکت فرانسوی توتال نیز اعلام کرده در پروژه توسعه فاز 11 میدان گازی پارس جنوبی شرکت نخواهد کرد.
ایران در ماه‌های اخیر، طرح سواپ گاز طبیعی میان ترکمنستان و دو کشور پاکستان و گرجستان را دنبال می‌کند. برای سال‌ها، ایران با کشور آذربایجان، سواپ گازی داشته است. به هر ترتیب، آذربایجان در شرایط خاصی قرار دارد و آمریکایی‌ها تمایلی به جریمه کردن باکو ندارند. اما دو کشور پاکستان و گرجستان، شرایط متفاوتی دارند و احتمالاً در صورت انعقاد قرارداد گازی با ایران، با تحریم‌های اخیر دولت ترامپ روبرو خواهند شد.
باید دانست که منطقه نخجوان، خودمختار بوده و بین دو کشور ایران و ارمنستان، قرارگرفته است. با مرز چند کیلومتری مشترک این منطقه با ترکیه، عملاً راه دیگری برای تأمین گاز طبیعی به‌جز از خاک ایران ندارد.
در سال 2005 میلادی، دو کشور آذربایجان و ایران به توافقی مشترک برای صادرات مقدار کمی گاز طبیعی ایران به نخجوان دست یافتند. در همان سال، صادرات مقدار مشابه گاز طبیعی توسط آذربایجان به ایران آغاز گردید. این گاز وارداتی از همسایه شمالی ایران در مناطق شمال غربی ایران مصرف می‌گردید که این مناطق ایران، دارای شهروندان آذری‌تبار است. این تجارت مستقیم تاکنون ادامه داشته است.
در سال 2007 میلادی، ایران صدور گاز طبیعی به ارمنستان را آغاز کرد. در اواخر سال 2008 میلادی نیز، گرجستان صدور برق تولیدشده در طرح‌های برقابی خود را از طریق شبکه توزیع برق ارمنستان به ایران شروع کرد. انطباق فنی شبکه این دو کشور استقلال‌یافته از شوروی سابق، دلیل این کار اعلام‌شده است.
ایران پیشنهاد داده تا در صورت پذیرش گرجستان، گاز طبیعی خود را از طریق ارمنستان به این کشور منتقل کند و در مقابل، مقدار مشابه این گاز را به‌صورت سواپ از ترکمنستان تحویل بگیرد. با این اقدام، دو کشور ترکمنستان و گرجستان، دادوستد گازی خود را آغاز خواهند کرد و نیازی به خرید گاز از آذربایجان و یا ترکیه که دارای روابطی شکننده و تعارضات تاریخی هستند، نخواهد بود. دو کشور آذربایجان و ترکیه با ساخت کریدور گازی جنوبی که در سال 2021 میلادی افتتاح خواهد شد، تلاش می‌کنند تا به یک عرضه‌کننده کلیدی گاز طبیعی در دروازه‌های اروپا تبدیل گردند.
در پنج تا ده سال آینده، روابط انرژی ایران و گرجستان، توسعه خواهد یافت، اما هم‌اکنون شرکت‌های گرجستانی خواهان خروج از بازار ایران و توقف همکاری‌های مشترک در هر دو کشور هستند. بدین ترتیب شرکت‌های ایرانی نیز شانسی برای ادامه فعالیت در گرجستان نخواهند داشت. بانک‌های آن‌ها می‌دانند در صورت ادامه همکاری با ایران، با تحریم دولت آمریکا روبرو خواهند شد. واشنگتن هشدار داده در این تحریم‌ها، هیچ‌گونه استثنایی برای طرف‌های اروپایی همکاری کننده با ایران، در نظر گرفته نشده است.
در شرایط کنونی، پیشنهاد ایران به ترکمنستان برای سواپ گاز به پاکستان، به‌منزله تضعیف خطلوله گازی تاپی (ترکمنستان- افغانستان- پاکستان- هند) خواهد بود. یکی از موانع تحقق این پیشنهاد تهران، عدم ساخت بخش پاکستان خط لوله آی پی آی و یا صلح است. در مقابل، ایران مدعی است که بخش مربوط به داخل خاک این کشور آماده راه‌اندازی است.
به هر ترتیب، عملی شدن پیشنهاد تهران به رهبران عشق‌آباد، به ماه‌ها و یا سال‌ها زمان نیاز دارد. اسلام‌آباد برای ساخت زیرساخت‌های دریافت گاز طبیعی به تسهیلات مالی نیاز دارد و موسسه‌های مالی و بانک‌ها در مورد سودآور بودن این طرح تردید دارند. از سوی دیگر، سواپ گازی با گرجستان ازنظر سیاسی برای رهبران تفلیس با ریسک روبرو است.
من معتقدم امنیت ملی گرجستان در صورت آغاز سواپ گازی با ایران و تداوم همکاری‌های دوجانبه، تهدید خواهد شد. هرچند سواپ گازی آذربایجان با ایران را باید یک اتفاق ویژه دانست. درمجموع، رهبران گرجستان و پاکستان نباید انتظار داشته باشند واشنگتن رفتاری مشابه با آن‌ها در پیش بگیرد.
با تحریم ایران، رؤیاهای ایران برای تبدیل‌شدن به یک صادرکننده ال ان جی و یا صدور گاز طبیعی به کشورهای جنوبی نظیر عمان، نقش بر آب شده است. این خبری بد برای یکی از بزرگ‌ترین دارندگان ذخایر گازی دنیا و خبری خوب برای رقبای این کشور خواهد بود.
منبع: www.yenisafak.com
نویسنده: روبرت ام.کاتلر
مترجم: محسن داوری
سه شنبه ۶ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۱۰:۵۲
کد مطلب: 22452
