چرا باب المندب استراتژیک است؟

میز نفت| شرکت آرامکوی سعودی اعلام کرده به‌صورت موقت تردد نفت‌کش‌های خود از باب المندب به‌عنوان یکی از کلیدی‌ترین مسیرهای ترانزیت نفت در آب‌های دریای سرخ را متوقف کرده است. این تصمیم پس از حملات موشکی به دو تانکر نفت‌کش از سوی نیروهای شبه‌نظامی حوثی از خاک یمن صورت گرفته است. این نفت‌کش‌ها به شرکت دولتی بحری تعلق داشته و خبری از بروز خسارت جانی و یا نشت نفت به دریا منتشرنشده است. در ادامه با دلایل اهمیت کلیدی این تنگه راهبردی در ترانزیت نفت خام آشنا می‌شویم:
 

* تنگه باب المندب کجاست؟
باب المندب و یا دروازه اشک‌ها، یک تنگه باریک آبی است که دریای سرخ را از اقیانوس هند جدا می‌کند. این تنگه در شمال شرق یمن قرار دارد و در جنوب غرب آن کشورهای اریتره و جیبوتی قرارگرفته‌اند. این تنگه دارای دو کانال برای عبور کشتی‌ها است و کانال بزرگ‌تر غربی برای شناورهای بزرگ و کانال شرقی برای تردد کشتی‌های کوچک در نظر گرفته شده است. در باریک‌ترین بخش، عرض تنگه 16 مایل (25 کیلومتر) و عمق آن 310 متر است. برای رفت‌وآمد در تنگه باب المندب دو مسیر رفت‌وبرگشت به عرض دو مایل تعیین شده است.
 
 
* دلایل اهمیت این تنگه چیست؟
دریای سرخ، تنها مسیر تجاری مستقیم میان مدیترانه و آسیا است. کشتی‌های حامل کالا و به‌ویژه نفت برای تردد میان اروپا و آسیا از این تنگه و کانال سویز عبور می‌کنند. نفت‌کش‌های حامل نفت خاورمیانه نیز برای انتقال به اروپا و ایالات‌متحده باید از باب المندب عبور کنند.

اداره اطلاعات انرژی ایالات‌متحده در سال 2016 میلادی تخمین زده بود که روزانه 4.8 میلیون بشکه نفت و فراورده‌های نفتی از باب المندب عبور می‌کند. 2.8 میلیون بشکه از این نفت خام روانه پایانه‌های اروپا شده و 2 میلیون بشکه دیگر در جهت مخالف روانه شرق می‌شود.
 

* دلایل اهمیت باب المندب برای عربستان سعودی چیست؟
روزانه 600 هزار  بشکه نفت خام از پایانه‌های عربستان برای صدور به اروپا و آمریکای شمالی از تنگه باب المندب عبور می‌کند. روزانه 330 هزار بشکه نفت نیز از تأسیسات صادراتی راس تنوره به بندر ینبوع در سواحل دریای سرخ عربستان منتقل می‌شود.

روزانه 120 هزار بشکه نفت نیز در مسیری مخالف حرکت می‌کنند تا نفت عربستان را روانه بازارهای آسیایی کند. این کشور پادشاهی روزانه 7 میلیون بشکه نفت به کشورهای مختلف صادر می‌کند.
 
 
* این تنگه تا چه میزان با خطر بسته شدن روبرو است؟
احتمال بسته شدن باب المندب در شرایط کنونی وجود ندارد. یک دهه پیش، یک سوپر تانکر عربستانی در این منطقه ربوده شد. در شرایط کنونی نیز پس از حمله به دو شناور عربستانی، رهبران این کشور تصمیم گرفته‌اند تا مسیر تردد نفت‌کش‌های خود را تغییر دهند. بدین ترتیب این یک تصمیم داخلی به‌حساب می‌آید.
 

* این تصمیم ریاض تا چه زمانی تداوم خواهد یافت؟
عربستان اعلام کرده این توقف تردد، موقتی خواهد بود. آن‌ها تا زمانی که اطمینان یابند شناورها، محموله‌ها و کارکنان تانکرها می‌تواند در شرایط ایمن از تنگه باب المندب عبور کنند، از مسیر دماغه امید نیک در جنوب آفریقا تردد خواهند کرد.
 
 
* آیا امکان دور زدن این تنگه برای ترانزیت نفت خام وجود دارد؟
نفت‌کش‌های بارگیری شده از خلیج‌فارس به مقصد اروپا و آمریکای شمالی می‌توانند با عبور از جنوب آفریقا، این تنگه را دور بزنند. تردد از بندر فجیره در انتهای خلیج‌فارس تا هوستون در آمریکا با عبور از دماغه امید نیک در جنوب آفریقا 2660 مایل دریایی و یا 28 درصد دورتر خواهد شد. فاصله فجیره تا بندر روتردام هلند نیز 4800 مایل دریایی و یا 78 درصد دورتر می‌شود.

مسیر تردد نفت‌کش‌های عربستانی به بندر آگوستای ایتالیا با عبور از جنوب آفریقا به 10860 مایل دریایی رسیده و سه برابر دورتر خواهد شد. این افزایش مسافت به رشد هزینه‌های سوخت و کشتیرانی افزوده و بر زمان تحویل و کیفیت محموله‌ها نیز تأثیر می‌گذارد. یک تانکر عربستانی برای رسیدن به بندر روتردام و از طریق باب المندب و کانال سویز 22 روز در راه خواهد بود. اما با عبور از جنوب آفریقا زمان پیمایش تانکرها به 39 روز افزایش می‌یابد.
 

* آیا امکان ارسال محموله‌های بیشتر به بنادر دریای سرخ عربستان وجود دارد؟ 
عربستان بخشی از نفت صادراتی خود را از طریق یک خط لوله به بندر ینبوع در سواحل دریای سرخ منتقل می‌کند و ازآنجا این محموله‌ها به نفت‌کش‌های عازم کانال سویز منتقل می‌گردد. بدین ترتیب باب المندب دور زده می‌شود. این خط لوله 1200 کیلومتری شرقی-غربی از ظرفیت ترانزیت 5 میلیون بشکه در روز برخوردار است. اما بخشی از ظرفیت این خط لوله (برابر با 1.4 میلیون بشکه در روز ) به تأمین خوراک چهار پالایشگاه ساخته‌شده در سواحل دریای سرخ اختصاص‌یافته است.

عربستان در سال جاری روزانه 650 هزار بشکه نفت از پایانه ینبوع صادر کرده است.
با احتساب خوراک پالایشگاه‌های ینبوع و نفت بارگیری شده، هم‌اکنون این خط لوله روزانه 2 میلیون بشکه نفت (برابر با 40 درصد ظرفیت خط لوله ) را به سواحل دریای سرخ منتقل می‌کند. بدین ترتیب همچنان 3 میلیون بشکه ظرفیت مازاد ترانزیت نفت از طریق این خط لوله وجود دارد.
 
 
منبع: International Shipping News
مترجم: محسن داوری

يکشنبه ۷ مرداد ۱۳۹۷ ساعت ۱۰:۲۹