همه چیز وابسته به اختلاف ایران و عراق
روپک٬ هم دور هم نزدیک
ميزنفت/ تقريباً همه چيز براي يك اجماع بزرگ آماده است؛ اوپك مي‌خواهد نشان دهد به جايگاه چند سال گذشته خود بازگشته است. هرچند اين رجعت شباهتي به سال‌هاي دهه ۷۰ ميلادي ندارد اما بيگانه با پايان دهه ۹۰ ميلادي نيست. بزرگ‌ترين مشكل ساخته شده در حوزه روابط درون سازماني اوپك فعلا آتش بس دريافت كرده است و عربستان از موضع همیشگی‌اش عقب‌نشینی کرده است.
قرار است در نشست آتي سازمان كشورهاي صادركننده نفت سهميه‌ها تعيين شود و بر اساس «آورده‌اي» كه اعضا مي‌آورند و البته استثناها، توليد ادامه يابد. عراقي‌ها اما سرعت‌گير شدند، سرعت‌گيري كه نمي‌توان به راحتی از آن گذشت.
همه خوشبين بودند و اينك از خوشبيني خود كاسته‌اند؛ از سوي ديگر برزيل، قزاقستان و آذربايجان گفته‌اند در وين «كارت» مي‌زنند و حتي از فريز ميزان توليد خود هم گفته‌اند. روس‌ها بازهم بازيگرداني مي‌كنند و پوتين هم از عزم خود براي مذاكره با كشورهاي نفتي مي‌گويد تا فريز با تمام قوا اجرايي شود.
ايران و عراق در اين ميان به اختلاف رسيده‌اند؛ رسانه‌هاي غربي هم با مطرح كردن و بزرگنمايي اين اختلافات از شكافي سخن مي‌گويند كه همه چيز را تحت‌الشعاع قرار مي‌دهد. كمتر كارشناسي وجود دارد كه اين نشست را پيچ مهم اوپك نداند و بر اين حقيقت صحه نگذارد كه اگر اوپك به تفاهم كامل برسد رنسانسي بزرگ در جبهه توليدكنندگان نفت جهان به‌وجود مي‌آيد.
چندي پيش بود كه محمد‌صادق معماريان در گفت‌و‌گو با ايرنا از ظهور «روپك» سخن گفت كه در صورت توافق ايران و عراق شاهد شکل‌گیری پايه‌هاي آن خواهيم بود. كشورهاي قزاقستان و آذربايجان به عنوان دو توليد‌كننده نفت منطقه قفقاز خود را با اوپك همراه كرده‌اند كه علامت روشني براي علاقه كشورهاي غيراوپك است تا اراده اين سازمان و بلوك شرق را براي پايان دادن قيمت‌هاي پايين به مرحله اجرا نزديك كند. روپک اصطلاح جدیدی است که کارشناسان آن را تلفیق اوپک و روسیه و تعدادی از تولیدکنندگان مستقل می‌دانند.
يك مقام وزارت انرژي قزاقستان در همين رابطه گفت: بايد جلسه‌اي را دوباره در ماه نوامبر براي توافق روي مراحل بيشتر داشته باشيم مهم است كه ما يك بار ديگر با جزئيات و اعداد و ارقام ديداري داشته باشيم. موافقيم كه بايد اين جلسه طي سه تا چهار هفته با جزئيات و داشتن اعداد و ارقام انجام شود، چراكه هر كشوري اكنون نظر خودش را مي‌گويد.
ناطق عليف، وزير انرژي آذربايجان هم در بيرون از ساختمان مقر اوپك به خبرنگاران گفت:«ما مواضع شناخته شده كشورها و پيش از همه كشورهاي عضو اوپك را بررسي خواهيم كرد.» وي با اشاره به تلاش ونزوئلا براي به نتيجه رساندن توافق اوپك افزود:«دقيقاً يك هفته قبل ما با رئيس‌جمهور ونزوئلا ديدار داشتيم. ونزوئلا و آذربايجان توافق كردند كه اقداماتي را براي تثبيت بازار انجام دهند. ما توافق كرديم كه قيمت نفت مي‌تواند حدود 60 دلار باشد.»
نشست كارشناسي اوپك روز گذشته برگزار شد و نتيجه آن اينگونه رسانه‌اي شد:«ايران و عراق با يكديگر به نتيجه نرسيدند؛ آنها آمارهاي يكديگر را قبول ندارند.» رسانه‌ها با اين خبر سعي كردند گزارش دهند اين‌بار نه عربستان و ايران، بلكه ايران و عراق هستند كه بازي را خراب كردند و اختلافات دروني اوپك گويا پاياني ندارد. اما ريشه اين اختلافات كجاست؟
اين اختلاف به منابع توليد مربوط مي‌شود. براساس گزارش منابع ثانويه اوپك توليد ايران 3.65 ميليون بشكه در روز است درحالي كه ايران آن را نزديك به 3.83 ميليون بشكه در روز مي‌داند. اين اختلاف از سال‌ها پيش وجود داشته است زيرا منابع ثانويه «ظرفيت نصب شده پالايشي» را يكي از رديف‌هاي تعيين ميزان توليد عنوان مي‌كنند در شرايطي كه ايراني ها «ظرفيت عملياتي» را شاخص قرار مي‌دهند. با توجه به اينكه ظرفيت پالايشي ايران در عمل فراتر از ظرفيت نصب شده آن است همين مورد زمينه‌ساز اختلافي بزرگ شده است كه از ۳۰ سال پيش تا كنون وجود داشته است.
از آنجا كه خط‌كش ارزيابي توليد نفت اعضا گزارش‌هاي منابع ثانويه هستند اين اختلاف آماري بستر مرگ را براي يك تصميم مهم پهن كرده است كه از هر دو كشور انتظار مي‌رود با يك اجماع دروني همه چيز را تمام كنند. اوپك در حساس‌ترين موقعيت خود قرار گرفته است و در حالي كه موانع سختي از سد راه برداشته شده‌اند چنين اختلافاتي منجر به سقوط اوپك مي‌شود.
اين براي نخستين بار است كه كشورهاي غيراوپك مي‌خواهند در تصميم اوپك شريك شده و خود را سهيم كنند؛ در تاريخ اوپك چنين پديده‌اي تا به حال رخ نداده است كه خود نشان‌دهنده اهميت ماجراست. بي‌جهت نيست كه دبيركل اوپك تأكيد فراواني بر حياتي‌ترين نقطه اوپك در نشست آينده دارد و خود را به عراق مي‌رساند.
قرار است در نشست آتي سازمان كشورهاي صادركننده نفت سهميه‌ها تعيين شود و بر اساس «آورده‌اي» كه اعضا مي‌آورند و البته استثناها، توليد ادامه يابد. عراقي‌ها اما سرعت‌گير شدند، سرعت‌گيري كه نمي‌توان به راحتی از آن گذشت.
همه خوشبين بودند و اينك از خوشبيني خود كاسته‌اند؛ از سوي ديگر برزيل، قزاقستان و آذربايجان گفته‌اند در وين «كارت» مي‌زنند و حتي از فريز ميزان توليد خود هم گفته‌اند. روس‌ها بازهم بازيگرداني مي‌كنند و پوتين هم از عزم خود براي مذاكره با كشورهاي نفتي مي‌گويد تا فريز با تمام قوا اجرايي شود.
ايران و عراق در اين ميان به اختلاف رسيده‌اند؛ رسانه‌هاي غربي هم با مطرح كردن و بزرگنمايي اين اختلافات از شكافي سخن مي‌گويند كه همه چيز را تحت‌الشعاع قرار مي‌دهد. كمتر كارشناسي وجود دارد كه اين نشست را پيچ مهم اوپك نداند و بر اين حقيقت صحه نگذارد كه اگر اوپك به تفاهم كامل برسد رنسانسي بزرگ در جبهه توليدكنندگان نفت جهان به‌وجود مي‌آيد.
چندي پيش بود كه محمد‌صادق معماريان در گفت‌و‌گو با ايرنا از ظهور «روپك» سخن گفت كه در صورت توافق ايران و عراق شاهد شکل‌گیری پايه‌هاي آن خواهيم بود. كشورهاي قزاقستان و آذربايجان به عنوان دو توليد‌كننده نفت منطقه قفقاز خود را با اوپك همراه كرده‌اند كه علامت روشني براي علاقه كشورهاي غيراوپك است تا اراده اين سازمان و بلوك شرق را براي پايان دادن قيمت‌هاي پايين به مرحله اجرا نزديك كند. روپک اصطلاح جدیدی است که کارشناسان آن را تلفیق اوپک و روسیه و تعدادی از تولیدکنندگان مستقل می‌دانند.
يك مقام وزارت انرژي قزاقستان در همين رابطه گفت: بايد جلسه‌اي را دوباره در ماه نوامبر براي توافق روي مراحل بيشتر داشته باشيم مهم است كه ما يك بار ديگر با جزئيات و اعداد و ارقام ديداري داشته باشيم. موافقيم كه بايد اين جلسه طي سه تا چهار هفته با جزئيات و داشتن اعداد و ارقام انجام شود، چراكه هر كشوري اكنون نظر خودش را مي‌گويد.
ناطق عليف، وزير انرژي آذربايجان هم در بيرون از ساختمان مقر اوپك به خبرنگاران گفت:«ما مواضع شناخته شده كشورها و پيش از همه كشورهاي عضو اوپك را بررسي خواهيم كرد.» وي با اشاره به تلاش ونزوئلا براي به نتيجه رساندن توافق اوپك افزود:«دقيقاً يك هفته قبل ما با رئيس‌جمهور ونزوئلا ديدار داشتيم. ونزوئلا و آذربايجان توافق كردند كه اقداماتي را براي تثبيت بازار انجام دهند. ما توافق كرديم كه قيمت نفت مي‌تواند حدود 60 دلار باشد.»
نشست كارشناسي اوپك روز گذشته برگزار شد و نتيجه آن اينگونه رسانه‌اي شد:«ايران و عراق با يكديگر به نتيجه نرسيدند؛ آنها آمارهاي يكديگر را قبول ندارند.» رسانه‌ها با اين خبر سعي كردند گزارش دهند اين‌بار نه عربستان و ايران، بلكه ايران و عراق هستند كه بازي را خراب كردند و اختلافات دروني اوپك گويا پاياني ندارد. اما ريشه اين اختلافات كجاست؟
اين اختلاف به منابع توليد مربوط مي‌شود. براساس گزارش منابع ثانويه اوپك توليد ايران 3.65 ميليون بشكه در روز است درحالي كه ايران آن را نزديك به 3.83 ميليون بشكه در روز مي‌داند. اين اختلاف از سال‌ها پيش وجود داشته است زيرا منابع ثانويه «ظرفيت نصب شده پالايشي» را يكي از رديف‌هاي تعيين ميزان توليد عنوان مي‌كنند در شرايطي كه ايراني ها «ظرفيت عملياتي» را شاخص قرار مي‌دهند. با توجه به اينكه ظرفيت پالايشي ايران در عمل فراتر از ظرفيت نصب شده آن است همين مورد زمينه‌ساز اختلافي بزرگ شده است كه از ۳۰ سال پيش تا كنون وجود داشته است.
از آنجا كه خط‌كش ارزيابي توليد نفت اعضا گزارش‌هاي منابع ثانويه هستند اين اختلاف آماري بستر مرگ را براي يك تصميم مهم پهن كرده است كه از هر دو كشور انتظار مي‌رود با يك اجماع دروني همه چيز را تمام كنند. اوپك در حساس‌ترين موقعيت خود قرار گرفته است و در حالي كه موانع سختي از سد راه برداشته شده‌اند چنين اختلافاتي منجر به سقوط اوپك مي‌شود.
اين براي نخستين بار است كه كشورهاي غيراوپك مي‌خواهند در تصميم اوپك شريك شده و خود را سهيم كنند؛ در تاريخ اوپك چنين پديده‌اي تا به حال رخ نداده است كه خود نشان‌دهنده اهميت ماجراست. بي‌جهت نيست كه دبيركل اوپك تأكيد فراواني بر حياتي‌ترين نقطه اوپك در نشست آينده دارد و خود را به عراق مي‌رساند.
دوشنبه ۱۰ آبان ۱۳۹۵ ساعت ۱۱:۱۶
کد مطلب: 15424