میوه قاچاق٬ حاصل بذرباشی حذف کارت سوخت
استفاده قاچاقچیان از انفعال سازمان بازرسی
ميزنفت/ همانطور که پیش بینی می شد با تنگ تر شدن دایره نظارت بر توزیع و مصرف گازوئیل به عنوان یکی از سوخت های هدف قاچاق٬ شبکه های فساد باز هم به بنزین روی آوردند و قاچاق بنزین با توجه به حذف کارت سوخت افزایش یافته است هرچند که وزارت نفت سکوت کرده است. بیژن نامدار زنگنه علاقه ویژه ای به حذف کارت سوخت بنزین داشت و درست بر خلاف توصیه های مراکز ضد فساد و قاچاق٬ این مهم را پیگیری کرده و در نهایت مهم ترین عامل کنترل مصرف سوخت و شفافیت را حذف کرد.
یکی از مهم‌ترین مزایای کارت سوخت، افزایش شفافیت در عرضۀ فراورده‌های نفتی بود. همین امر هم باعث شد که با اجرای این طرح از سال 86، رویای شیرین قاچاقچیان بنزین به کابوس تبدیل شود؛ به‌طوری که مسئولان وقت مبارزه با قاچاق سوخت اذعان کردند که نه تنها دیگر خبری قاچاق 3 تا 10 میلیون لیتری قاچاق بنزین نیست بلکه قاچاق این فرآورده نفتی در کشور تقریباً منتفی شده است (نزدیک به صفر). اما اعضای شبکه های قاچاق بنزین وقتی دریافتند دولت یازدهم ظاهراً علاقه ای به حفظ هیچ‌کدام از سامانه‌های اطلاعاتی و نظارتی ندارد و حتی کمر به نابودی آنها بسته است، امیدشان تازه شد و فضا را برای بازگشت به «دوران رویایی» قاچاق بنزین در اوایل دهه هشتاد مناسب دیدند.
بعد از تک نرخی شدن بنزین در خرداد ماه 94 و اوج گیری تلاش گروهی از جایگاهداران برای حذف کارت سوخت، مسئولان شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران که انتظار می‌رفت حداقل به‌اندازۀ چند ماه قدرت پیش‌بینی داشته باشند و احتمال رشد قاچاق بنزین در آینده را مدنظر داشته باشند، متاسفانه با قاچاقچیان هم‌نوا شدند. آنها با دست‌آویز قرار دادن آمارهای مصرف بنزین در سال 94 بخصوص در مناطق مرزی، رشد مصرف را منطقی دانسته و قاچاق بنزین را منتفی قلمداد کردند و گفتند: «نکته قابل توجه این است که از زمانی که بنزین تک نرخی شد، رشد مصرف بیشتر شهرها و مناطق مرزی کشور کمتر از رشد مصرف کشور بوده است که این موضوع نشان دهنده نبود تمایل به قاچاق بنزین است».
این در حالی بود که نهادهای پژوهشی معتبر از جمله مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، از مدت‌ها قبل نسبت به این «اشتباه بزرگ» یعنی کنار گذاشتن کارت سوخت در عرضه بنزین هشدار داده بودند. ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز هم بارها بر تاثیر سامانۀ هوشمند سوخت بر ارتقای شفافیت و کنترل قاچاق تاکید کرده بود. این واکنش‌ها در حالی بود که جای خالی اقدامات موثر نهادهای نظارتی، به‌ویژه سازمان بازرسی کل کشور، احساس می‌شد؛ نهادهایی که اتفاقا اختیارات بیشتری برای جلوگیری از تضعیف تدریجی کارت سوخت از سوی وزارت نفت را داشتند.
علی‌رغم خوش‌خیالی مسئولان نفتی، آمارهای جدید اعلام شده توسط مدیران محلی شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران نشان می‌دهد قاچاق بنزین در مناطق مرزی مانند زاهدان و کردستان در 6 ماه اول امسال رشد چشمگیری داشته است. به‌ویژه در زاهدان که رشد تقاضای بنزین، 5% بوده است. در حالی که میانگین رشد مصرف در کل کشور در 6 ماه اول امسال، 3.8% بود. این رشد مصرف بی‌سابقه در شرایطی رخ داده است که سال گذشته -که هنوز قاچاق بنزین چندان مطرح نبود- رشد مصرف در این شهرستان‌ها منفی بود.
با همان منطق مدیران شرکت پخش، وقتی آمارها در سال 95 نشان می‌دهند مصرف بنزین در مناطق مرزی رشد غیر منتظره داشته و یا میزان تقاضای این مناطق از میانگین رشد مصرف بنزین در کشور بالاتر است، قطعاً با پدیدۀ قاچاق روبه‌رو هستیم.
اگر با افزایش سهمیۀ ماهانۀ کارت‌های شخصی در مناطق مرزی از 300 به 500 لیتر در ماه، قاچاق بنزین در این حد رشد می‌کند، چگونه مسئولان ارشد شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی از حذف کامل کارت سوخت دم می‌زنند؟ در صورت حذف کارت سوخت از عرضه بنزین، این مسئولان چگونه و با استفاده از چه ابزارهایی می خواهند از رشد قاچاق این فرآورده نفتی جلوگیری می‌کنند؟ شاید به قول رییس انجمن جایگاهداران، همه چیز به صورت شبانه‌روزی توسط دوربین‌ها نظارت می‌شود و نیازی به کارت سوخت نیست!
از همه تعجب‌برانگیز تر این است که در طول یک سال و نیم اخیر، نهادهای نظارتی مهم مانند سازمان بازرسی کل کشور هرگز برای دفاع از کارت سوخت به عنوان مهم‌ترین سامانۀ شفافیت‌زا در حوزۀ عرضۀ سوخت سینه سپر نکرده‌اند و اقدام خاصی انجام نداده اند. به‌عنوان مثال، چرا سازمان بازرسی کل کشور با توجه به آمار رشد قاچاق بنزین شهرهای مرزی، به مسئولان وزارت نفت هشدار نمی دهند که مطلع باشند با کنار گذاشتن کارت سوخت در عرضه این فرآورده نفتی چه بلایی بر سر کشور می‌آید؟
اگر نهادهای نظارتی نخواهند برای مبارزه با فساد پیشرو باشند، آیا می‌توان از عملکرد سالم دولت‌ها مطمئن بود؟ آیا می‌توان انتظار داشت که دستگاه‌های مختلف رغبتی به حفظ سامانه‌های شفافیت‌زا مثل کارت سوخت داشته باشند؟ همین بی اعتنایی و غفلت نهادهای نظارتی بود که سبب شد فعالان حوزۀ قاچاق سوخت در سال گذشته تا این حد جرات پیدا کنند و میدان‌دار حذف کارت سوخت در عرضه بنزین شوند. بی جهت نیست که می گویند: «وقتی ناظران در خواب باشند، سودجویان بیدار میشوند»....
یکی از مهم‌ترین مزایای کارت سوخت، افزایش شفافیت در عرضۀ فراورده‌های نفتی بود. همین امر هم باعث شد که با اجرای این طرح از سال 86، رویای شیرین قاچاقچیان بنزین به کابوس تبدیل شود؛ به‌طوری که مسئولان وقت مبارزه با قاچاق سوخت اذعان کردند که نه تنها دیگر خبری قاچاق 3 تا 10 میلیون لیتری قاچاق بنزین نیست بلکه قاچاق این فرآورده نفتی در کشور تقریباً منتفی شده است (نزدیک به صفر). اما اعضای شبکه های قاچاق بنزین وقتی دریافتند دولت یازدهم ظاهراً علاقه ای به حفظ هیچ‌کدام از سامانه‌های اطلاعاتی و نظارتی ندارد و حتی کمر به نابودی آنها بسته است، امیدشان تازه شد و فضا را برای بازگشت به «دوران رویایی» قاچاق بنزین در اوایل دهه هشتاد مناسب دیدند.
بعد از تک نرخی شدن بنزین در خرداد ماه 94 و اوج گیری تلاش گروهی از جایگاهداران برای حذف کارت سوخت، مسئولان شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران که انتظار می‌رفت حداقل به‌اندازۀ چند ماه قدرت پیش‌بینی داشته باشند و احتمال رشد قاچاق بنزین در آینده را مدنظر داشته باشند، متاسفانه با قاچاقچیان هم‌نوا شدند. آنها با دست‌آویز قرار دادن آمارهای مصرف بنزین در سال 94 بخصوص در مناطق مرزی، رشد مصرف را منطقی دانسته و قاچاق بنزین را منتفی قلمداد کردند و گفتند: «نکته قابل توجه این است که از زمانی که بنزین تک نرخی شد، رشد مصرف بیشتر شهرها و مناطق مرزی کشور کمتر از رشد مصرف کشور بوده است که این موضوع نشان دهنده نبود تمایل به قاچاق بنزین است».
این در حالی بود که نهادهای پژوهشی معتبر از جمله مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، از مدت‌ها قبل نسبت به این «اشتباه بزرگ» یعنی کنار گذاشتن کارت سوخت در عرضه بنزین هشدار داده بودند. ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز هم بارها بر تاثیر سامانۀ هوشمند سوخت بر ارتقای شفافیت و کنترل قاچاق تاکید کرده بود. این واکنش‌ها در حالی بود که جای خالی اقدامات موثر نهادهای نظارتی، به‌ویژه سازمان بازرسی کل کشور، احساس می‌شد؛ نهادهایی که اتفاقا اختیارات بیشتری برای جلوگیری از تضعیف تدریجی کارت سوخت از سوی وزارت نفت را داشتند.
علی‌رغم خوش‌خیالی مسئولان نفتی، آمارهای جدید اعلام شده توسط مدیران محلی شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران نشان می‌دهد قاچاق بنزین در مناطق مرزی مانند زاهدان و کردستان در 6 ماه اول امسال رشد چشمگیری داشته است. به‌ویژه در زاهدان که رشد تقاضای بنزین، 5% بوده است. در حالی که میانگین رشد مصرف در کل کشور در 6 ماه اول امسال، 3.8% بود. این رشد مصرف بی‌سابقه در شرایطی رخ داده است که سال گذشته -که هنوز قاچاق بنزین چندان مطرح نبود- رشد مصرف در این شهرستان‌ها منفی بود.
با همان منطق مدیران شرکت پخش، وقتی آمارها در سال 95 نشان می‌دهند مصرف بنزین در مناطق مرزی رشد غیر منتظره داشته و یا میزان تقاضای این مناطق از میانگین رشد مصرف بنزین در کشور بالاتر است، قطعاً با پدیدۀ قاچاق روبه‌رو هستیم.
اگر با افزایش سهمیۀ ماهانۀ کارت‌های شخصی در مناطق مرزی از 300 به 500 لیتر در ماه، قاچاق بنزین در این حد رشد می‌کند، چگونه مسئولان ارشد شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی از حذف کامل کارت سوخت دم می‌زنند؟ در صورت حذف کارت سوخت از عرضه بنزین، این مسئولان چگونه و با استفاده از چه ابزارهایی می خواهند از رشد قاچاق این فرآورده نفتی جلوگیری می‌کنند؟ شاید به قول رییس انجمن جایگاهداران، همه چیز به صورت شبانه‌روزی توسط دوربین‌ها نظارت می‌شود و نیازی به کارت سوخت نیست!
از همه تعجب‌برانگیز تر این است که در طول یک سال و نیم اخیر، نهادهای نظارتی مهم مانند سازمان بازرسی کل کشور هرگز برای دفاع از کارت سوخت به عنوان مهم‌ترین سامانۀ شفافیت‌زا در حوزۀ عرضۀ سوخت سینه سپر نکرده‌اند و اقدام خاصی انجام نداده اند. به‌عنوان مثال، چرا سازمان بازرسی کل کشور با توجه به آمار رشد قاچاق بنزین شهرهای مرزی، به مسئولان وزارت نفت هشدار نمی دهند که مطلع باشند با کنار گذاشتن کارت سوخت در عرضه این فرآورده نفتی چه بلایی بر سر کشور می‌آید؟
اگر نهادهای نظارتی نخواهند برای مبارزه با فساد پیشرو باشند، آیا می‌توان از عملکرد سالم دولت‌ها مطمئن بود؟ آیا می‌توان انتظار داشت که دستگاه‌های مختلف رغبتی به حفظ سامانه‌های شفافیت‌زا مثل کارت سوخت داشته باشند؟ همین بی اعتنایی و غفلت نهادهای نظارتی بود که سبب شد فعالان حوزۀ قاچاق سوخت در سال گذشته تا این حد جرات پیدا کنند و میدان‌دار حذف کارت سوخت در عرضه بنزین شوند. بی جهت نیست که می گویند: «وقتی ناظران در خواب باشند، سودجویان بیدار میشوند»....
سه شنبه ۴ آبان ۱۳۹۵ ساعت ۰۷:۳۷
کد مطلب: 15324
