مجوزی برای «راحت خوری» انی

ميزنفت/ قصه پر درد واگذاری توسعه میدان دارخوین به شرکت انی ایتالیا٬ یکی از نقاط تاریک صنعت نفت است که با وجود گذشت 15 سال از آن هنوز هم نکات جالبی از آن ترشح می شود. این قرارداد که در نوع خود یکی از قراردادهای منحصر به فرد وزارت نفت در ابتدای دهه 80 بود همه چیز را تغییر داد. از ذهنیت ذوق زدگان شرکت های غربی تا اثبات توان شرکت های ایرانی که زنگنه نمی خواهد آنرا قبول کند.

روز گذشته سید غلامحسین حسنتاش کارشناس ارشد حوزه نفت و انرژی یادداشتی  را درباره این موضوع منتشر کرد که مبین چگونگی واگذاری امر توسعه دارخوین به شرکت انی بود. برای بررسی بیشتر این موضوع باید به این موضوع دقت داشت که این شرکت ایتالیایی با کمترین زحمت و در بستری که شرکت های غربی را نجات بخش کشور می دانست٬ به دارخوین رسید.

در خلال سفر سال گذشته حسن روحانی به ایتالیا٬ این شرکت آمادگی خود را برای حضور در فاز سوم دارخوین اعلام کرده است و در جلسات مختلفی با مدیران نفت تقریبا توافق را حاصل کرده است. این شرکت با وجود ادعای خود مبنی بر ضررده بودن این میدان برایش٬ اما همچنان روی آن چشم دارد زیرا می داند با توجه به امتیازاتی که در IPC چیده شده است به چه درآمدی با کمترین زحمتی می تواند دست یابد.
 

*درباره دارخوین
فاصله 45 کیلو متری شمال شرق آبادان قرار دارد؛ نزدیک میادین جفیر و آب تیمو؛ سال ۱۳۴۴ نخستین چاه روی دارخوین حفر شد که این چاه اکتشافی نتیجه روشنی نداشت. دارخوین کنار رفت و ۱۳ سال بعد دوباره عملیات حفرچاه آغاز شد ولی اعتصاب کارکنان صنعت نفت آین عملیات را در اغما فرو برد. حنگ که شد دارخوین باز هم فراموش شد تا آنکه در آغاز سال ۱۳۷۱ و بعد از ۱۴ سال چاه دیگری حفر شد و در اواسط سال ۷۲ تکمیل شد.

اطلاعات بیرون آمده از این چاه اکتشافی٬ مدیریت امور اکتشاف اعلام کرد حجم نفت در جا در مخرن فهلیان را حدود 8 میلیارد بشکه است. طبق روال مرسوم این میدان و چاهش در اختیار مناطق نفتخیز جنوب قرار گرفت و ارزیابی های جدید توسط این شرکت رقمی دیگر را خروجی داد :«3 الی 4 میلیارد بشکه». این اختلاف نظر در هیئت مدیره شرکت ملی نفت مطرح شد و قرار شد برای تعیین دقیق حجم درجای این میدان یک شرکت خارجی وارد گود شود که انتخاب شرکت ملی نفت٬ شرکت ایتالیایی انی بود.
 
مهندسان این شرکت راهی ایران شدند و پس از ماه ها بررسی و فرمول سازی اعلام کردند حجم نفت در جای این میدان می تواند بین 2 الی 9 میلیارد بشکه است!

چنین گزارشی باعث رواج طنز و لطیفه های بسیاری در صنعت نفت شد بطوری که هرگاه اختلاف نظری میان کارشناسان بوجود می آمد گفته می شد اگر قبول ندارید از انی بپرسیم. در نهایت تکلیف شد تا مناطق نفتخیز جنوب و مدیریت اکتشاف به کار خود مشغول باشند و با رساندن تولید ای دارخوین به مرز ۱۰ هزار بشکه اطلاعات جدیدتر و متقن تری کسب کنند.

در گزارشی رسمی آورده شده است:«مناطق نفتخیز تعمیر چاه اکتشافی دارخوین 2 برای تبدیل آن به چاه تولیدی با اتصال آن به تاسیسات آب تیمور با ایجاد یک خط لوله بطول 80 کیلومتر را شروع کرد. اتمام این پروژه مصادف با دوره وزارت آقای زنگنه بود. در این دوره بحث واگذاری حدود 50 میدان نفتی از جمله دارخوین به شیوه بیع متقابل به شرکتهای خارجی در دستور قرار گرفت. بهمین دلیل وقتی مسئول پروژه خط لوله نفت دارخوین به آب تیمور طی یک مصاحبه با هفته نامه مشعل خبر اتمام موفقیت آمیز و بموقع این خط لوله را داد بجای پاداش با توبیخ مسئولین وزارت نفت و معرفی به هیئت بدوی مواجه گردید! ظاهرا مسئولان وقت وزارت نفت (که آنها هم از بیرون نفت آمده بودند) تصور می کردند آن مجری طرح راسا تصمیم به اجرای این پروژه گرفته است  در حالیکه کلیه اقدامات بر اساس روالهای قانونی انجام گرفته بود.»

وقتی دکل حفاری به محل چاه دارخوین 2 برای تعمیر منتقل شد مسئولین وقت وزارت نفت آن را زیر سوال برده و نهایتا این امر یکی از دلایل برخورد و برکناری رئیس وقت اداره کل مهندسی نفت مناطق نفتخیز شد. با تعمیر چاه شماره 2 تولید نفت از میدان دارخوین از اردیبهست 1379 و قبل از انعقاد قرارداد با شرکت انی شروع شد.

کمیته مشارکتهای بین المللی مناطق نفتخیز جنوب برای توسعه میدان دارخوین طرح جامعی ارائه کرد اما با وجود درخواست رسمی رئیس وقت اداره کل مهندسی نفت مناطق نفتخیز، مسئولان وقت وزارت نفت به آن طرح توجه نکردند.
این طرح بدون استقراض خارجی برای رسیدن به تولید 100 هزار بشکه در روز بصورت مرحله ای با حداکثر استفاده از تسهیلات ایجاد شده در آن زمان که در ابتدا به آسانی امکان تولید و انتقال 30 الی 50 هزار بشکه در روز را داشت با هزینه ای حداکثر معادل 200 میلیون دلار که از محل تولید زود هنگام و بصورت تدریجی از بخشی از تولید هر مرحله تامین و هزینه می شد از طرف کمیته مشارکتهای بین المللی مناطق نفتخیز جنوب در آن مقطع زمانی ارائه شد.

بعنوان مثال از اردیبهشت 1379 نفت تولیدی چاه شماره 2 دارخوین با دبی تولید 6 هزار بشکه در روز به تاسیسات اب تیمور منتقل می شود. مجموع تولید این چاه بیش از 21 میلیون بشکه است که با احتساب نفت معادل 20 دلار بر بشکه بیش از 420 میلیون دلار می شود. بعبارت دیگر حتی تولید این چاه بتنهائی می توانست هزینه توسعه میدان را تامین کند و نیازی به استقراض خارجی نبود. البته تاسیسات ایجاد شده قبل از انعقاد قرارداد با شرکت آجیپ توان تولید و انتقال تا 30 هزار بشکه در روز را داشت.

در آن طرح هر گونه افزایش بعدی بیش از 100 هزار بشکه در روز منوط به کسب اطلاعات دینامیکی حاصل از تولید و مطالعه مجدد مخزن براساس اطلاعات جدید شده بود. با آنکه طرح مناطق نفتخیز نزدیک به 800 میلیون دلار (1100 میلیون دلار بر اساس ارقام فعلی) ارزانتز از طرح شرکت آجیپ بود و با اجرا بصورت پلکانی، با اطمینان بسیار بالاتری برای طراحی تولید صیانتی همراه بود از طرف مسئولین وقت وزارت نفت و شرکت ملی نفت بدلایلی نامعلوم نادیده گرفته شد.

سرانجام با تمایل مسئولان وقت وزارت نفت قرارداد بیع متقابل توسعه دارخوین بین شرکت ملی نفت ایران از یکطرف و شرکت نیکو (سهم 40 درصد) و شرکت آجیپ وابسته به گروه انی ایتالیا (سهم 60 درصد) از طرف دیگر در 9 تیرماه 1380 منعقد شد.

براساس قرارداد فاز اول تولید 50 هزار بشکه در روز بهمراه تزریق گازهای همراه و فاز دوم رساندن تولید به 160 هزار بشکه در روز بود.
هزینه اجرای هر دو فاز در قرارداد 548 میلیون دلار بعنوان (سقف قرارداد) تعیین شد. هزینه فاز اول 180 میلیون دلار و هزینه فاز دوم 360 میلیون دلار بوده است. بازپرداخت طی 6 سال به میزان 1024 میلیون دلار تعیین شد که از این مبلغ 220 میلیون دلار پاداش پیمانکار بود.

در قرارداد دوران اجرا 65 ماه پیش بینی شده و مقرر گردید فاز اول طی34 ماه برای تولید نفت و 48 ماه جهت اتمام فاز اول با تزریق گاز باشد. وزیر وقت نفت در دفاع از این قرارداد گفت که قرارداد دارای سقف هزینه است و هزینه بالاتر از آن را شرکت ملی نفت نمی پذیرد و پیمانکار خودش موظف به تامین آن بدون بازپرداخت است. همچنین در حالت فورس ماژور یا توقف اضطراری کار قبل از تکمیل نهائی پرداختی به پیمانکار صورت نمی گیرد. همچنین اگر قرارداد بموقع تما م نشد نرخ بازگشت سرمایه کاهش می یابد.
 
 
ادامه دارد...

سه شنبه ۱۶ شهريور ۱۳۹۵ ساعت ۰۹:۳۳